فرق بالکن و تراس؛ چه تفاوت‌هایی بین آنها وجود دارد؟
- نویسنده: محمد خراسانی
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۲/۱۶
- آخرین ویرایش: ۱۴۰۴/۲/۱۶
وقتی صحبت از فضاهای باز در ساختمان‌ها می‌شود، دو کلمه بیش از همه شنیده می‌شود: بالکن و تراس. شاید در نگاه اول این دو واژه شبیه به هم به نظر برسند، اما واقعیت این است که تفاوت‌های قابل توجهی میان آنها وجود دارد. این تفاوت‌ها فقط به ظاهر یا محل قرارگیری محدود نمی‌شود، بلکه شامل ساختار معماری، کاربرد، امنیت، دید بصری و حتی نحوه استفاده از آنها نیز می‌گردد. اگر در فکر طراحی خانه‌ای جدید هستید یا می‌خواهید فضاهای باز خانه‌تان را بهتر بشناسید، دانستن فرق بالکن و تراس به شما کمک می‌کند تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشید. در ادامه، به طور مفصل و مرحله‌به‌مرحله به بررسی تفاوت‌های مهم بین این دو عنصر پرکاربرد معماری می‌پردازیم.
بالکن فضای کوچکی است که معمولاً به‌صورت پیش‌آمده از نمای بیرونی ساختمان ساخته می‌شود و مستقیماً از طریق در یا پنجره‌ای به یک اتاق داخلی متصل می‌گردد. بالکن‌ها غالباً در طبقات فوقانی قرار دارند و دارای حفاظ یا نرده برای جلوگیری از سقوط هستند. اگرچه اندازه آنها محدود است، اما به‌خاطر دسترسی مستقیم از داخل آپارتمان و ایجاد فضای نیمه‌باز، محبوبیت زیادی دارند.
ظاهر بالکن معمولاً به شکل مستطیل یا نیم‌دایره‌ای است و با نرده‌هایی از جنس فلز، شیشه، یا چوب محافظت می‌شود. بالکن‌ها غالباً طوری طراحی می‌شوند که از نمای بیرونی ساختمان بیرون‌زدگی مشخصی داشته باشند. این بیرون‌زدگی از لحاظ زیبایی‌شناسی نیز اهمیت دارد و گاه‌گاهی نمای ساختمان را بسیار جذاب‌تر می‌کند. در طراحی مدرن، بالکن‌ها می‌توانند سقف‌دار یا بدون سقف باشند که این مسئله بر نحوه استفاده و دکوراسیون آنها تاثیر می‌گذارد.
بالکن از نظر سازه‌ای، بخشی از طبقه‌ی بالایی ساختمان است و معمولاً توسط تیرهای فلزی یا بتنی که از اسکلت ساختمان بیرون زده‌اند، پشتیبانی می‌شود. در بیشتر موارد، بالکن تنها از یک طرف به ساختمان متصل است و بقیه‌ی آن معلق در فضا است. این ویژگی آن را از تراس متمایز می‌کند که معمولاً بر روی سقف بخشی از ساختمان یا زمین طبقه پایین ساخته می‌شود. در ساخت بالکن، رعایت اصول ایمنی بسیار حیاتی است، زیرا ارتفاع زیاد و ساختار نیمه‌معلق آن خطرات خاصی را به همراه دارد.
تراس فضایی باز و نسبتاً بزرگ است که می‌تواند در طبقات مختلف یا حتی روی پشت‌بام ساختمان‌ها ساخته شود. برخلاف بالکن که از نما بیرون می‌زند، تراس معمولاً بخشی از سازه‌ی اصلی ساختمان است و به شکل گسترده‌تری طراحی می‌شود. تراس‌ها معمولاً بر روی سطحی صاف مانند سقف یک طبقه زیرین یا زمین اصلی احداث می‌شوند و می‌توانند کاملاً باز یا نیمه‌باز باشند.
ظاهر تراس بیشتر شبیه به حیاط مرتفع است و معمولاً فضای بزرگی را در بر می‌گیرد که امکان قرار دادن میز، صندلی، گیاهان و حتی وسایل تفریحی را فراهم می‌آورد. در بسیاری از پروژه‌های مدرن، تراس به‌عنوان محلی برای دورهمی‌های خانوادگی، باربیکیو یا حتی استخرهای کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فضا اغلب بدون سقف ساخته می‌شود، هرچند می‌توان سایه‌بان‌هایی هم به آن اضافه کرد تا استفاده از آن در شرایط مختلف آب‌وهوایی ممکن باشد.
تراس می‌تواند در هر طبقه‌ای از ساختمان قرار گیرد، اما رایج‌ترین محل آن بر روی سقف طبقات پایین‌تر است، به‌ویژه در پنت‌هاوس‌ها یا آپارتمان‌های دوبلکس. تراس برخلاف بالکن، محدود به یک نمای خاص نیست و می‌تواند چند وجهی یا حتی احاطه شده توسط دیوارهای جانبی باشد. برخی تراس‌ها به شکل حیاط خلوت در دل خانه ساخته می‌شوند و برخی دیگر چشم‌انداز شهری فوق‌العاده‌ای را به ساکنان هدیه می‌دهند. به‌دلیل سطح وسیع‌تری که دارد، تراس امکان طراحی و کاربردی‌سازی بیشتری نسبت به بالکن دارد.
حال که با مفاهیم پایه‌ای بالکن و تراس آشنا شدیم، بهتر است وارد جزئیات طراحی معماری آنها شویم. این دو فضا نه تنها از نظر شکل و موقعیت، بلکه از نظر طراحی و ساختار سازه‌ای نیز تفاوت‌های قابل توجهی دارند.
در ساخت بالکن معمولاً از تیرهای بیرون‌زده یا پیش‌آمده استفاده می‌شود که نیاز به مقاوم‌سازی خاصی دارند. مصالح رایج در ساخت آن شامل بتن مسلح، فولاد و گاهی چوب تقویت‌شده است. در مقابل، تراس چون معمولاً بر سطحی ثابت مانند سقف طبقه زیرین قرار دارد، ساختار ساده‌تری دارد و کمتر به تیرهای معلق نیازمند است. برای تراس، از پوشش‌های سنگی، سرامیکی، چوبی یا حتی چمن مصنوعی استفاده می‌شود تا فضای راحت و زیبا ایجاد شود.
بالکن به دلیل محدودیت فضا، نمی‌تواند برای مقاصد گسترده‌ای مورد استفاده قرار گیرد. در واقع، اگر بخواهید میز و صندلی یا وسایل تزئینی زیادی در بالکن بگذارید، به‌سرعت جا کم می‌آورید. این در حالی است که تراس‌ها به دلیل فضای گسترده‌تر، قابلیت چیدمان مبلمان فضای باز، گلدان‌های بزرگ، سایه‌بان و حتی ساخت آلاچیق‌های کوچک را دارند. به همین دلیل معماران در طراحی تراس‌ها آزادی عمل بیشتری دارند و می‌توانند فضا را خلاقانه‌تر طراحی کنند.
یکی دیگر از تفاوت‌های مهم بین بالکن و تراس، در نوع کاربرد و نحوه استفاده‌ی روزمره‌ی آن‌هاست. این کاربردها بسته به موقعیت جغرافیایی، فرهنگ زندگی و طراحی ساختمان ممکن است متفاوت باشد.
بالکن‌ها بیشتر برای مصارف ساده‌تر و روزانه مثل خشک‌کردن لباس، قرار دادن چند گلدان کوچک، نوشیدن یک فنجان چای در هوای باز یا حتی تهویه هوای اتاق‌ها استفاده می‌شوند. در آپارتمان‌های کوچک، بالکن ممکن است تنها فضای باز موجود باشد، به همین دلیل مردم تلاش می‌کنند از آن بهترین استفاده را بکنند. با این حال، به خاطر محدودیت فضا، بالکن‌ها معمولاً کاربردی محدودتر نسبت به تراس دارند.
در مقابل، تراس فضایی چندمنظوره است که بسته به سلیقه ساکنین، می‌تواند کاربری‌های متفاوتی داشته باشد. تراس مناسب برگزاری میهمانی‌ها، آفتاب‌گرفتن، کاشت گیاهان، ساخت باغچه‌های شهری و حتی ورزش در فضای باز است. در خانه‌های ویلایی، تراس می‌تواند بخشی از حیاط محسوب شود که ارتفاعی نسبت به سطح زمین دارد و با منظره‌ای زیبا، ارزش ملک را نیز بالا می‌برد. برخی معماران حتی از تراس به عنوان ادامه فضای داخلی خانه بهره می‌برند، به‌طوری که مرز بین داخل و خارج تقریباً محو می‌شود.
یکی از جنبه‌های مهم و اساسی در طراحی هر فضای باز، ایمنی آن است. به خصوص وقتی با ارتفاعات بالا سروکار داریم، کوچک‌ترین خطا می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
بالکن‌ها معمولاً در طبقات بالا ساخته می‌شوند و از این‌رو نیاز به حفاظ‌های مقاوم و استاندارد دارند. در بسیاری از کشورها، ارتفاع نرده‌ی بالکن باید حداقل ۱۱۰ سانتی‌متر باشد و فاصله بین میله‌ها نیز نباید بیش از ۱۱ سانتی‌متر باشد تا از سقوط کودکان جلوگیری شود. همچنین، مصالح به‌کاررفته در کف و دیوارهای بالکن باید در برابر رطوبت، گرما و فشار مقاوم باشند.
در مورد تراس‌ها، به‌دلیل سطح وسیع‌تر، ایمنی نیازمند طراحی هوشمندانه‌تری است. اگر تراس در طبقات بالا قرار گرفته باشد، دیواره‌های محافظتی باید علاوه بر ارتفاع مناسب، مقاومت فشاری بالایی هم داشته باشند. در برخی موارد، برای ایمنی بیشتر، از شیشه‌های سکوریت و ضدشکست استفاده می‌شود تا هم زیبایی حفظ شود و هم امنیت کامل تأمین گردد. همچنین زه‌کشی مناسب، سیستم نورپردازی، عدم استفاده از لبه‌های تیز و استفاده از کفپوشهای ضدلغزش از دیگر نکاتی است که در تراس باید رعایت شود.
موقعیت جغرافیایی و شرایط آب‌وهوایی منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید، تأثیر چشمگیری بر انتخاب میان بالکن و تراس دارد. اقلیم‌های مختلف نیازهای متفاوتی را در طراحی فضاهای باز ایجاب می‌کنند، و این امر می‌تواند مزایا و معایب هر یک را نمایان‌تر کند.
در مناطق خشک یا کویری، بالکن ممکن است به‌دلیل تابش مستقیم نور خورشید در طول روز کارایی کمی داشته باشد، مگر اینکه از سایه‌بان یا گیاهان پوششی استفاده شود. از سوی دیگر، در مناطق سردسیر، بالکن ممکن است بیشتر به‌عنوان یک فضای تزئینی یا موقتی کاربرد داشته باشد، زیرا استفاده طولانی‌مدت از آن به‌دلیل سرما محدود است. بنابراین در چنین مناطقی، طراحی با تمرکز بر مقاومت در برابر بارش برف، یخ‌زدگی و باد ضروری است.
تراس در مناطقی با آب‌وهوای معتدل یا مدیترانه‌ای که میزان بارش کم و هوای گرم و دلپذیر است، کاربردی‌تر و دل‌نشین‌تر است. شما می‌توانید تراس را به باغچه‌ای کوچک، محل استراحت یا حتی محل غذاخوری در فضای باز تبدیل کنید. در این مناطق، تراس‌ها می‌توانند نقطه قوت اصلی خانه باشند و حتی نقش یک حیاط دوم را ایفا کنند. استفاده از پوشش‌های مقاوم به اشعه UV، سایه‌بان‌ها و حتی سیستم‌های آبیاری قطره‌ای می‌تواند کارایی تراس را در این مناطق دوچندان کند.
موضوع دیگری که در بحث فرق بالکن و تراس باید مدنظر قرار گیرد، هزینه ساخت، نگهداری و تعمیرات هرکدام است. از آنجا که ساخت‌وساز و مصالح هر فضا متفاوت است، طبیعتاً هزینه‌ها نیز با هم تفاوت خواهند داشت.
ساخت بالکن ممکن است به‌ظاهر ساده‌تر به نظر برسد، اما به‌دلیل نیاز به طراحی مهندسی دقیق، تیرهای نگهدارنده، سازه مقاوم در برابر وزن، و نرده‌های استاندارد، هزینه قابل توجهی دارد. از سوی دیگر، نگهداری آن شامل پاک‌سازی مرتب، جلوگیری از پوسیدگی یا زنگ‌زدگی نرده‌ها و ترمیم ترک‌ها یا نفوذ رطوبت در محل اتصال به ساختمان است.
تراس به‌علت گستردگی فضا، ممکن است هزینه اولیه بیشتری برای کف‌سازی، زه‌کشی، پوشش ضدآب، نرده‌گذاری و طراحی دکوراسیون داشته باشد. اما در عوض، چون تراس بر پایه سقف یا زمین طبقه پایین ساخته می‌شود، از نظر سازه‌ای پیچیدگی کمتری دارد. نگهداری آن نیز به‌دلیل دسترسی آسان‌تر، نسبتاً ساده‌تر است. البته باید به مواردی مانند گرفتگی سیستم زه‌کشی، آسیب به کف‌پوش‌ها و نیاز به بازسازی فصلی توجه داشت.
یکی از نکات جالب در مقایسه بالکن و تراس، تأثیر آنها بر نمای کلی ساختمان و دید شهروندان از فضاهای شهری است. طراحی صحیح می‌تواند به ارتقای زیبایی شهر کمک کند، در حالی که طراحی ناهماهنگ ممکن است چهره زشتی به محیط اطراف بدهد.
بالکن‌ها به‌طور مستقیم در نمای بیرونی ساختمان دیده می‌شوند و به همین خاطر، طراحان باید به شکل، اندازه، نوع نرده، رنگ و مصالح آن توجه خاصی داشته باشند. استفاده مناسب از بالکن‌ها در نما می‌تواند به جذابیت بصری ساختمان کمک کند، به‌ویژه اگر به‌صورت متقارن و منظم طراحی شده باشند. همچنین بالکن‌ها می‌توانند به ساختمان شخصیت معماری خاصی بدهند، به‌خصوص در طراحی کلاسیک یا مدرن.
برخلاف بالکن، تراس معمولاً در بالای ساختمان یا در بخش‌هایی قرار می‌گیرد که از خیابان به‌راحتی قابل مشاهده نیست. بنابراین نقش آن در زیبایی‌شناسی شهر بیشتر به نحوه چیدمان داخل آن و کاربری آن برمی‌گردد. با این حال، اگر تراس در ارتفاعات بالا قرار داشته باشد و چراغ‌پردازی خوبی داشته باشد، می‌تواند جلوه‌ای فوق‌العاده به نمای شبانه ساختمان ببخشد.
وجود بالکن یا تراس می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر ارزش و فروش واحدهای مسکونی داشته باشد. خریداران اغلب به این فضاهای باز به چشم مزیت رقابتی نگاه می‌کنند.
بالکن‌ها به‌ویژه در آپارتمان‌های کوچک، فرصتی برای تنفس در فضای باز ایجاد می‌کنند. وجود بالکن حتی کوچک، می‌تواند بر ارزش‌گذاری یک ملک بیفزاید، به‌ویژه در شهرهای شلوغ که فضای باز به سختی یافت می‌شود. خریداران و مستأجران اغلب بالکن را یک ویژگی مطلوب می‌دانند.
در خانه‌های لوکس و آپارتمان‌های پنت‌هاوس، تراس به‌عنوان یک ویژگی بسیار جذاب تلقی می‌شود. داشتن تراس وسیع با چشم‌انداز شهری یا طبیعت، اغلب جزو امتیازات فروش مطرح می‌شود. در نتیجه، تراس می‌تواند قیمت یک واحد را تا چندین درصد افزایش دهد، به‌خصوص اگر به‌درستی طراحی و چیدمان شده باشد.
برای ساخت بالکن یا تراس، محدودیت‌ها و مجوزهایی وجود دارد که باید از سوی شهرداری یا مراجع ذی‌ربط رعایت شود. نادیده‌گرفتن این ضوابط می‌تواند منجر به جرائم ساختمانی یا حتی تخریب سازه گردد.
شهرداری‌ها معمولاً برای ساخت بالکن قوانین سفت‌وسختی دارند، از جمله محدودیت در عمق و عرض بالکن، نحوه اتصال به ساختمان، و نوع نرده‌ها. دلیل این سختگیری‌ها هم امنیت عمومی و حفظ نمای شهری است. برخی شهرها اجازه نمی‌دهند بالکن‌ها از حدود مشخصی فراتر بروند تا فضای کوچه یا خیابان محدود نشود.
ساخت تراس نیز تابع قوانین ساختمانی است، اما محدودیت‌های آن بیشتر به استحکام بنا و ظرفیت تحمل بار سقف مربوط می‌شود. طراحی تراس باید مطابق با ظرفیت سازه‌ای سقف طبقه زیرین باشد. همچنین، اگر تراس منجر به اشراف به ملک همسایه شود، ممکن است شکایات حقوقی و دعاوی مربوط به حریم خصوصی به‌وجود آید.
یکی از ابعاد مهم در بررسی فرق بالکن و تراس، تأثیر آنها بر کیفیت زندگی روزمره ساکنین است. فضاهای باز در خانه‌ها نقشی کلیدی در تأمین آسایش روحی، دسترسی به هوای تازه، و ایجاد محیطی دلپذیر برای گذراندن اوقات فراغت ایفا می‌کنند.
بالکن به‌ویژه برای افرادی که در آپارتمان‌های کوچک زندگی می‌کنند، یک دریچه به دنیای بیرون محسوب می‌شود. نشستن در بالکن، نوشیدن قهوه، مطالعه کتاب یا حتی مراقبه صبحگاهی، می‌تواند حس نزدیکی به طبیعت را تقویت کند. حتی در خانه‌هایی با فضای کم، بالکن می‌تواند تبدیل به محیطی دنج برای دوری از تنش‌های روزانه شود. بسیاری از روانشناسان معتقدند که وجود چنین فضاهایی در خانه به کاهش اضطراب و بهبود سلامت روانی کمک می‌کند.
تراس به‌دلیل فضای گسترده‌اش، می‌تواند به محل بازی کودکان، محل ورزش، یا حتی گلخانه‌ی خانگی تبدیل شود. در بسیاری از خانه‌های ویلایی یا پنت‌هاوس‌ها، تراس به‌عنوان محل استراحت خانوادگی طراحی می‌شود. اگر طراحی آن با مبلمان راحتی، نورپردازی ملایم و پوشش گیاهی همراه باشد، حس حضور در یک باغ شهری را القا می‌کند. این ویژگی به‌طور قابل‌توجهی کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد و خانه را به مکانی گرم‌تر و دوست‌داشتنی‌تر تبدیل می‌نماید.
عادت‌ها و سبک زندگی افراد و جوامع مختلف نقش زیادی در نحوه استفاده از بالکن یا تراس دارد. در واقع، نگاه فرهنگی مردم به این فضاها ممکن است نحوه طراحی و بهره‌برداری از آنها را به کلی تغییر دهد.
در شهرهای پرتراکم مانند تهران، بالکن اغلب به‌عنوان فضای چندمنظوره استفاده می‌شود. برخی از مردم از آن به‌عنوان انبار، خشک‌کن لباس، یا فضایی برای قرار دادن لوازم اضافی استفاده می‌کنند. البته در سال‌های اخیر، با رشد آگاهی درباره اهمیت فضاهای باز، افراد بیشتری سعی می‌کنند بالکن را به فضایی زیبا و قابل‌استفاده تبدیل کنند.
در مقابل، تراس‌ها در مناطقی که فضای زندگی بازتر است، جزئی جدانشدنی از معماری محسوب می‌شوند. در مناطق ساحلی یا شهرهای شمالی کشور، تراس محل لذت بردن از منظره، باران، یا غروب آفتاب است. در بسیاری از فرهنگ‌ها، تراس‌ها محل دورهمی‌های خانوادگی، پخت‌وپز در فضای باز و جشن‌های کوچک خانوادگی هستند که با شیوه زندگی مردم هماهنگی کاملی دارند.
اگر شما قصد ساخت یا بازطراحی بالکن یا تراس خانه‌تان را دارید، نکات طراحی می‌تواند تجربه استفاده از آنها را لذت‌بخش‌تر کند.
این سوالی است که بسیاری از خریداران و طراحان مسکن با آن روبرو هستند. پاسخ آن بسته به شرایط زندگی، فضا، بودجه، و سبک زندگی متفاوت خواهد بود.
اگر شما در یک آپارتمان با فضای محدود زندگی می‌کنید و به دنبال محلی برای تنفس هوای تازه، خشک‌کردن لباس یا پرورش چند گیاه کوچک هستید، بالکن گزینه‌ای مناسب است. همچنین ساخت آن معمولاً ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از تراس است.
اگر در خانه‌ای بزرگ‌تر زندگی می‌کنید یا قصد ساخت ویلایی با امکانات فضای باز را دارید، تراس می‌تواند ارزش افزوده زیادی ایجاد کند. امکان طراحی فضای باز خانوادگی، برگزاری مراسم، و حتی ساخت فضاهایی مانند آلاچیق یا گلخانه در تراس، آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای زندگی مدرن و آسایش‌محور تبدیل می‌کند.
در نهایت، فرق بالکن و تراس را می‌توان در چند کلمه خلاصه کرد: بالکن فضای کوچک و بیرون‌زده‌ای است که از نمای ساختمان قابل رؤیت است و کاربردی محدودتر دارد؛ در حالی که تراس فضای بزرگ‌تری است که بر سطح سقف یا طبقات پایین‌تر قرار می‌گیرد و چندمنظوره‌تر طراحی می‌شود. انتخاب بین آنها بستگی به نیاز شما، سبک زندگی، شرایط آب‌وهوایی و بودجه‌ی ساخت دارد. هر دو فضا، اگر به درستی طراحی شوند، می‌توانند به بخشی از زندگی روزمره شما روح ببخشند و خانه‌تان را دلپذیرتر سازند.
خیر، چون ساختار سازه‌ای متفاوتی دارند. بالکن معمولاً از نما بیرون زده و تراس بر روی سقف طبقه پایین یا پشت‌بام ساخته می‌شود.
تراس ایمنی بیشتری دارد چون معمولاً بر سطحی ثابت قرار دارد. بالکن به‌دلیل معلق بودن، نیازمند رعایت دقیق‌تر استانداردهای ایمنی است.
ساخت بالکن ممکن است در ابتدا کم‌هزینه‌تر به نظر برسد، اما بسته به مصالح و موقعیت، هرکدام می‌توانند هزینه‌بر باشند.
بله، با نصب پوشش‌های مناسب و استفاده از گیاهان مقاوم، بالکن می‌تواند به گلخانه‌ای کوچک و زیبا تبدیل شود.
قطعاً بله. به‌ویژه در مناطق شهری، تراس‌ها ویژگی لوکس و متمایزی محسوب می‌شوند و می‌توانند قیمت ملک را تا حد زیادی افزایش دهند.
دیدگاهتان را بنویسید