معماری لوکیشن‌ها و منطقه در سری جدید مردان آهنین
- نویسنده: محمد خراسانی
- تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۴/۲۲
- آخرین ویرایش: ۱۴۰۴/۴/۲۲
در یک دنیای پر از محتوا و رقابت رسانه‌ای، ورود یک برنامه‌تلویزیونی قوی مثل «مردان آهنین» که محوریت آن بر بدنسازی است، به سرعت تبدیل به یک پدیده‌ی اجتماعی می‌شود. وقتی مخاطب با هزاران اتفاق روبه‌رو می‌شود، اجتماعی شدن یک محتوا به معنای همراهی معماری و فضاسازی مناسب است. این مقاله تلاش دارد تا با نگاه معماری، نشانه‌های موفقیت یک لوکیشن مسابقه‌ای را واکاوی کند؛ زمانی که این لوکیشن‌ها نه‌تنها بستر تمرین هستند، بلکه ابزار روانی و بصری برای مشارکت و انگیزش شرکت‌کنندگان و جذب مخاطب‌اند.
اولاً، سبک مسابقه‌ای که بر پایه نبرد علی‌البدنی طراحی شده جذابیت بصری بالایی دارد و دوم، فضاسازی منحصر به فرد باعث شده تا هر لوکیشن یک شخصیت مستقل باشد. مردم نه تنها به تلاش فیزیکی شرکت‌کنندگان علاقه‌مندند، بلکه به زیبایی محیط آموزشی و انگیزشی هم توجه می‌کنند. وقتی یک سریال با ساختن یک سالن با سقف‌های باز، استیل‌های فلزی و نورپردازی خاص همراه باشد، تبدیل به یک هویت بصری می‌شود.
بدنسازی تنها ورزش نیست؛ این یک فرایند روان‌بدنی است که نیاز به آرامش، تمرکز و انگیزه دارد. معماری لوکیشن باید:
این سبک با معماری کارگاهی و صنعتی ترکیب شده؛ استفاده از فلز، بتن اکسپوز، تیرچه‌های بزرگ و کابل‌های باز. طراحی به گونه‌ای است که ساختمان به‌خودی‌خود نمایشی است؛ درست مثل یک صحنه نمایش که پس‌زمینه مسابقه را تعریف می‌کند. به عبارت دیگر:
بخش بزرگی از پویایی مردان آهنین، به حرکت نور در طول روز مربوط است که توسط بازشو یا پنجره‌های بزرگ کنترل می‌شود. هنگامی‌که نور طبیعی از ساختار عبور می‌کند، حس تغییر، زمان‌بندی و انگیزش سیال به مخاطب و شرکت‌کننده برنامه مردان آهنین القا می‌شود. علاوه بر این، فضاهایی با سقف بلند و مساحت زیاد، احساس آزادی و نفس کشیدن را افزایش می‌دهد – حسی حیاتی برای اتمسفر مسابقات بدنسازی.
این سالن یکی از نمادین‌ترین لوکیشن‌های فصل‌های اولیه «مردان آهنین» بود:
سقف فلزی با تیرچه‌های I-Beam و اتصال‌های حفره‌دار، به‌عنوان ساختار اصلی شناخته می‌شود. این عناصر علاوه بر استحکام، یک زبان بصری خاص – القا‌کننده‌ی نیرو، کشش و مقاومت – در پیش‌زمینه ایجاد کرده‌اند. تیرچه بزرگ از یک سو احساس سنبله‌ی صنعتی و از سوی دیگر ریتم بصری را در فضا برنامه مردان آهنین شکل می‌دهد.
ترکیب نور طبیعی – از طریق پنل‌های سقفی یا پنجره‌های عریض – و نور مصنوعی با دمای رنگ نزدیک به ۵۳۰۰ کلوین، سبب ایجاد تعادل نور سرد و گرما شده است. این وضعیت نه‌تنها شرایط ایده‌آل برای ضبط ویدیو را فراهم می‌کند، بلکه افکت بصری شأن و اقتدار برای اجراکنندگان برنامه مردان آهنین خلق می‌کند.
در یکی از فصل‌های پرطرفدار «مردان آهنین»، مسابقه‌ها به فضای باز منتقل شد. انتخاب این لوکیشن خارج از سالن‌های بسته، تصمیمی هوشمندانه از نظر معماری و بصری بود؛ چرا که هم تجربه شرکت‌کننده‌ها را متفاوت کرد و هم تأثیر عمیقی بر تجربه بیننده گذاشت.
در این لوکیشن، سازه‌های فلزی و تیرآهن‌های سنگین، نقش ساختاری و تزئینی را به‌طور هم‌زمان ایفا کردند. این تیرآهن‌ها نه‌تنها تجهیزات مسابقه را نگه‌می‌داشتند، بلکه شبیه به «ستون‌های قدرت» در معماری کلاسیک عمل می‌کردند. دکل‌های نصب‌شده، حس یک زمین صنعتی و درعین‌حال عملکردی را منتقل می‌کردند؛ ترکیبی از کاربرد و قدرت در فرم.
نکته مهم در این فضا استفاده از پایه‌های موقت و ماژولار بود که هم جابه‌جایی آسان داشتند و هم حس پویایی مسابقه را افزایش می‌دادند. همچنین، رنگ‌آمیزی تیره دکل‌ها باعث می‌شد فضای اطراف در خدمت تمرکز مسابقه باشد، نه حواس‌پرتی.
یکی از چالش‌های مهم در فضای باز، مدیریت نور خورشید و تهویه طبیعی است. در این لوکیشن از تکنیک‌های سنتی مثل سایه‌بان‌های فلزی سوراخ‌دار استفاده شد؛ این‌ها ضمن کنترل تابش مستقیم، به تهویه بهتر فضا هم کمک کردند. از طرفی، استفاده از کف‌پوش‌های مشبک موجب شد گرمای زمین کمتر به بدن ورزشکار منتقل شود و سطح اصطکاک کنترل‌شده‌ای فراهم گردد. چنین جزئیاتی، معماری را از صرف زیبایی به معماری کارکردی و انسانی تبدیل می‌کند.
یکی دیگر از بخش‌های کمتر دیده‌شده اما تأثیرگذار در برنامه، استفاده از سالن‌های چندمنظوره با طراحی داخلی خاص بود که در آن بخش‌هایی برای ریکاوری مثل یوگا یا ماساژ، و حتی استخر در نظر گرفته شده بود.
طراحی سالن چندمنظوره به‌گونه‌ای بود که فضاها با استفاده از دیوارهای نیمه‌بلند، شیشه‌های نیمه‌مات و پنل‌های پارچه‌ای تفکیک می‌شدند. این موضوع به ایجاد یک حس آرامش در بخش‌های ریکاوری کمک می‌کرد، درحالی‌که صدای محیط کنترل می‌شد. از سوی دیگر، با حفظ ارتباط بصری بین بخش‌ها، حس یکپارچگی عملکردی حفظ می‌شد.
معماری داخلی این سالن‌ها بر اساس اصل وحدت در تنوع بود. این یعنی هر فضا کارکرد خاصی داشت ولی به‌صورت کل‌نگر با فضاهای دیگر هم‌افزا بود.
در این فضا از مصالح طبیعی مانند چوب ترمووود در کنار متریال صنعتی مانند فولاد استفاده شد. این ترکیب یک تضاد دلنشین ایجاد می‌کرد که حس آرامش و انرژی را هم‌زمان فراهم می‌کرد. رنگ‌بندی نیز ترکیبی از خاکستری مات، سفید روشن و سبز طبیعی بود که القاکننده حس پاکی، سلامت و تجدید انرژی است.
لوکیشن اصلی سری جدید «مردان آهنین» در منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا در نزدیکی تهران، در دامنه‌های البرز قرار دارد. اقلیم نیمه‌خشک، با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد باعث شده تا معماران برای ساخت این مکان از تکنیک‌های سنتی مانند ساخت با محوریت تهویه طبیعی و نور کنترل‌شده استفاده کنند. با توجه به موقعیت جغرافیایی، فضا به‌گونه‌ای طراحی شده که جریان باد غالب منطقه به خنک‌سازی سالن‌ها کمک کند و از سوی دیگر، بازشوهای غربی با سایه‌بان‌های خاص از گرمای بیش‌ازحد جلوگیری کنند.
سبک غالب در منطقه میزبان ترکیبی از معماری مدرن ایرانی و سنتی کوهستانی است. استفاده از خطوط افقی، دیوارهای سنگی و سقف‌های شیروانی از ویژگی‌های شاخص است.
در ساخت لوکیشن مسابقه از سنگ‌های منطقه، آجرهای محلی و چوب‌های مقاوم استفاده شده است. این مصالح نه‌تنها به استحکام کمک می‌کنند، بلکه هویت بومی را در فضا حفظ می‌کنند. به‌عنوان مثال، سنگ‌های خاکستری کوهستانی، حس سردی، قدرت و آرامش را هم‌زمان منتقل می‌کنند.
استفاده از پنجره‌های بلند شمالی و سقف‌های بلند با منافذ تهویه طبیعی، باعث شده تا نیاز به سیستم‌های تهویه مکانیکی به حداقل برسد. نورگیرهای سقفی و پنجره‌های مشبک هم ترکیبی از نور نرم و تهویه مناسب را به وجود آورده‌اند؛ ترکیبی که هم در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کند و هم حس «پویایی روشن» در فضا به وجود می‌آورد.
هم‌راستایی معماری منطقه با هدف مسابقه «مردان آهنین»، یک نمونه عالی از ادغام طراحی با کاربری رسانه‌ای است. به جای ساخت یک فضای مصنوعی یا آوردن طراحی‌های وارداتی، سازندگان برنامه سعی کردند که معماری بومی منطقه را بازآفرینی و بازتعریف کنند تا هم با هویت برنامه هماهنگ باشد و هم مورد توجه مخاطبان ایرانی قرار بگیرد.
فضای مسابقه کاملاً در راستای خط کوهستان طراحی شده، به این معنا که زمین با شیب طبیعی منطقه تطبیق داده شده است. از طرفی در طراحی مسیرهای حرکتی مسابقه‌دهندگان از الگوهای بومی مثل «حیاط مرکزی» یا «راه‌روهای سنگ‌چین‌شده» الهام گرفته شده که به شکل غیرمستقیم، حس نوستالژی و قدرت را القا می‌کند.
معماری این منطقه به گونه‌ای تنظیم شده که خطوط دید مستقیم و دراماتیک برای فیلمبرداری فراهم شود، در حالی که هیچ المانی به صورت مصنوعی یا ناهمگن دیده نمی‌شود. در واقع، فضا یکپارچه و طبیعی به‌نظر می‌رسد، حتی اگر در پشت‌صحنه پر از محاسبه و مهندسی معماری باشد.
یکی از مهم‌ترین ابزارهای معمار برای تأثیرگذاری روانی، بازی با مقیاس فضایی است. سالن‌هایی که برای مسابقه «مردان آهنین» طراحی شده‌اند، عمداً از سقف‌های بلند، درهای عظیم و فضاهای باز بهره می‌برند تا حس بزرگی، عظمت و قدرت را به شرکت‌کننده منتقل کنند.
از نظر روان‌شناختی، فضاهای بزرگ‌تر باعث می‌شوند فرد احساس مهم‌تری داشته باشد و تمایل بیشتری برای رقابت و نشان‌دادن توانایی‌هایش پیدا کند. این مقیاس باعث تحریک ذهنی و فیزیکی شرکت‌کننده شده و در نتیجه انگیزش و عملکرد را افزایش می‌دهد.
نورپردازی در مسابقه‌ها بر پایه توازن بین نور طبیعی و مصنوعی طراحی شده است. استفاده از نور نرم از بالا با پرتوهای محدود از کناره، فضا را از نظر تمرکز بهینه می‌کند. این مدل نورپردازی باعث کاهش سایه‌های شدید و افزایش تمرکز شرکت‌کننده روی تجهیزات و وظایف خود می‌شود.
رنگ‌های استفاده‌شده در محیط نیز عموماً شامل طیف خاکستری، مشکی و زردهای گرم هستند که هر کدام نقش خاصی دارند. خاکستری باعث بی‌طرفی بصری شده، زرد انرژی‌زا است، و مشکی نماینده قدرت و جدیت است. این پالت رنگی ساده، اما قدرتمند طراحی‌شده تا تمرکز ذهنی را تقویت و هیجان را کنترل کند.
در طراحی فضایی چنین مسابقاتی، ایمنی فیزیکی و روانی باید رعایت شود. مسیرهای ورودی و خروجی، مکان‌های ایستگاه امداد، سطوح ضدلغزش و دسترسی آسان برای فیلمبرداران از مواردی هستند که در هر پلان فضا لحاظ شده‌اند.
مسیر حرکت شرکت‌کننده‌ها در فضا به گونه‌ای طراحی شده که هم روانی بصری (Visual Flow) داشته باشد و هم در صورت بروز حادثه، امن‌ترین مسیر ممکن در دسترس باشد. استفاده از رنگ‌های هشداردهنده در کف‌پوش‌ها و علامت‌گذاری‌های روشن، یکی دیگر از عوامل افزایش ایمنی است.
برنامه «مردان آهنین» تنها یک مسابقه نیست؛ بلکه الگویی زنده برای معمارانی است که به دنبال طراحی فضاهای ورزشی و انگیزشی هستند. از ترکیب مصالح بومی گرفته تا مقیاس بزرگ و فضاسازی خاص، تمام جنبه‌ها در جهت ایجاد تجربه‌ای انگیزشی، ایمن و بصری جذاب قرار گرفته‌اند.
برای معمارانی که می‌خواهند فضاهای بدنسازی یا ورزشی طراحی کنند، مردان آهنین یک مرجع قابل‌اعتماد است. طراحی باید:
در نهایت، این مسابقه به ما یادآوری می‌کند که معماری فقط ساختن فضا نیست؛ بلکه ساختن تجربه است.
بله، استفاده از مصالح محلی و طراحی منطبق بر اقلیم منطقه نشان‌دهنده رعایت اصول معماری بومی است.
فضای صنعتی حس قدرت، سختی و رقابت را القا می‌کند و با روحیه مسابقه هم‌راستا است.
عناصر فضایی مثل نور، رنگ، تهویه و مقیاس می‌توانند به صورت مستقیم بر تمرکز و انگیزش شرکت‌کنندگان تأثیر بگذارند.
فولاد، بتن اکسپوز، چوب ترمووود و سنگ محلی از جمله مصالح رایج هستند.
بله، طراحی به گونه‌ای انجام شده که خطوط دید، نورپردازی و زیبایی بصری برای بیننده تلویزیونی نیز جذاب باشد.
دیدگاهتان را بنویسید